Iedereen kan wel eens te maken krijgen met conflicten, of het nu gaat om een zakelijke kwestie, een geschil met een (ver)huurder, of een probleem binnen een familie. Hier hoeft niet altijd een rechter aan te pas te komen. Het oplossen ervan kan op verschillende manieren, afhankelijk van de aard van het conflict en de voorkeuren van de betrokken partijen. Bij een eventueel geschil is het dan ook belangrijk om te weten op welke manieren het geschil kan worden opgelost. In dit artikel bespreek ik de verschillende vormen van geschillenbeslechting.
1. Gezamenlijk overleg
De meest voor de hand liggende optie is om het geschil in gezamenlijk overleg te beslechten en dit vervolgens in een vaststellingsovereenkomst op te nemen.
Wat als gezamenlijk overleg niet tot tevredenheid leidt?
Als gezamenlijk overleg niet tot tevredenheid leidt, kun je ervoor kiezen om te gaan procederen, of voor één van de alternatieve wijzen van geschillenbeslechting te gaan. Namelijk, mediation, arbitrage, of bindend advies. Niet altijd bestaat de mogelijkheid om te kiezen. Bedrijven hebben vaak in hun algemene voorwaarden en/of overeenkomst opgenomen bij welke rechtbank partijen een eventuele procedure moeten starten, of voor welke andere wijze van geschillenbeslechting is gekozen.
2. Procederen
Procederen is de meeste bekende manier van geschillenbeslechting in Nederland. Het komt erop neer dat partijen hun zaak voorleggen aan een rechter, die vervolgens een bindende uitspraak doet. Op grond van artikel 121 Grondwet zijn de zittingen openbaar, met uitzondering van specifieke gevallen waarvoor in de wet is bepaald dat het niet openbaar is. Dit kan een nadeel zijn als het bijvoorbeeld om vertrouwelijke informatie gaat. In dat geval kan een van de andere wijzen van geschillenbeslechting passender zijn.
Wanneer kiezen voor procederen?
Het kiezen voor een rechtszaak kan nuttig zijn wanneer er geen andere mogelijkheid is om het conflict op te lossen of wanneer er een juridische uitspraak vereist is. Denk hierbij aan conflicten over contracten, eigendom, of aansprakelijkheid. Ook heb je soms geen keuze, omdat de wederpartij simpelweg weigert om mee te werken aan één van de andere wijzen van geschillenbeslechting. Procederen kan alleen soms wel lang duren en kostbaar zijn.
Wat als procederen niet tot tevredenheid leidt?
Als partijen het niet eens zijn met de uitspraak van de rechter, staat hiertegen in beginsel hoger beroep open bij één van de gerechtshoven (en daarna nog cassatie bij de Hoge Raad).
3. Mediation (bemiddeling)
Mediation is een alternatieve vorm van geschillenbeslechting waarbij een onafhankelijke mediator (bemiddelaar) helpt de partijen tot een oplossing te komen, zonder tussenkomst van de rechter. De mediator is neutraal en kan geen bindende uitspraken doen, maar zoekt samen met de partijen naar een oplossing die voor beide partijen acceptabel is. Anders dan bij procederen, moeten bij mediation beide partijen instemmen met mediation.
Wanneer kiezen voor mediation?
Mediation is vaak goedkoper en sneller dan een rechtszaak. Al kunnen de kosten variëren afhankelijk van de complexiteit van het conflict. Mediation is ideaal voor geschillen waar beide partijen met elkaar willen blijven samenwerken of de relatie willen behouden. Voorbeelden van dergelijke situaties zijn familie conflicten, arbeidskwesties, zakelijke conflicten, of burenruzies.
Wat als mediation niet tot tevredenheid leidt?
Als dit niet lukt, kunnen partijen er altijd nog voor kiezen om alsnog te gaan procederen.
4. Arbitrage
Arbitrage is een andere alternatieve vorm van geschillenbeslechting waarbij de partijen hun geschil voorleggen aan een (door hen gekozen) onafhankelijke arbiter. De arbiter beoordeelt de zaak en spreekt een bindend oordeel uit. De arbiter fungeert dus eigenlijk als een soort rechter. Het arbitrale proces is formeel, maar minder openbaar dan een rechtszaak. De kosten voor arbitrage kunnen aanzienlijk zijn, vooral als er meerdere arbiters betrokken zijn en het geschil complex is.
Wanneer kiezen voor arbitrage?
Arbitrage wordt vaak gekozen voor geschillen waar snelheid en vertrouwelijkheid van belang zijn.
Wat als arbitrage niet tot tevredenheid leidt?
Hoger beroep tegen een arbitraal vonnis is alleen mogelijk wanneer partijen dat uitdrukkelijk hebben afgesproken.
5. Bindend advies
Bij bindend advies wordt in opdracht van partijen een uitspraak gedaan door een derde, die geen rechter is. Kifid en de Geschillencommissies zijn voorbeelden van (bijzondere vormen) van bindend advies.
Waarom kiezen voor bindend advies?
Arbitrage en bindend advies lijken erg op elkaar. Voor arbitrage zijn weliswaar meer waarborgen opgenomen in de wet, maar bindend advies is iets informeler. Bindend advies verdient de voorkeur wanneer tussen partijen (nog) een goede relatie bestaat en het wenselijk is om deze te behouden. Ook kan bindend advies een uitkomst bieden als het geschil zich beperkt tot een strikt juridische of technische vraag en de feiten niet ter discussie. Daarbij komt dat bindend advies vaak sneller en goedkoper is dan arbitrage.
Wat als bindend advies niet tot tevredenheid leidt?
Na een bindend advies is er geen mogelijkheid tot hoger beroep. Wel kan het advies achteraf worden getoetst door de rechter. Deze toetsing is echter slechts marginaal. Het advies kan alleen door de rechter worden vernietigd als het advies niet op de juiste wijze tot stand is gekomen, of wanneer de beslissing niet deugdelijk is gemotiveerd.
Als één van de partijen het bindende advies niet nakomt, kan de andere partij de rechter inschakelen om ervoor te zorgen dat het bindend advies alsnog kan worden afgedwongen.
Conclusie
Er zijn verschillende manieren om een geschil op te lossen, afhankelijk van de situatie en de voorkeuren van de betrokken partijen. Het kiezen van de juiste methode kan het proces aanzienlijk versnellen en helpen de relatie tussen de partijen te behouden.
Als advocaat kan ik adviseren over de beste methode van geschillenbeslechting en je begeleiden in het proces. Neem contact op voor meer informatie.
