In eerdere artikels heb ik afzonderlijk de vernietiging en nietigheid van rechtshandelingen (zoals overeenkomsten) besproken. In dit artikel zet ik de verschillen ertussen nog even op een rijtje.
Wat zijn de verschillen tussen nietigheid en vernietigbaarheid?
De begrippen ‘nietig’ en ‘vernietigbaar’ (of ‘nietigheid’ en ‘vernietigbaarheid’) lijken weliswaar veel op elkaar, maar hebben beide een andere juridische betekenis. Dit licht ik toe.
Nietigheid ziet op de situatie dat een overeenkomst nooit rechtsgeldig tot stand is gekomen.
Vernietigbaarheid ziet op de situatie dat een overeenkomst weliswaar tot stand is gekomen, maar dat er gebreken aan kleven waardoor deze vernietigd kan worden.
Het verschil is essentieel: bij nietigheid hoeft niemand actie te ondernemen, de overeenkomst heeft nooit bestaan. Bij vernietigbaarheid moet de benadeelde partij de rechtshandeling binnen een bepaalde termijn (actief) vernietigen.
Onderstaand een tabel om de verschillen tussen nietigheid en vernietigbaarheid inzichtelijk te maken:
| Kenmerk | Nietigheid | Vernietigbaarheid |
| Beïnvloedbaarheid door partijen | Niet beïnvloedbaar: rechtshandeling is van rechtswege (automatisch) ongeldig, ongeacht de wil van partijen. | Wel beïnvloedbaar: rechtshandeling blijft geldig, tenzij een partij vernietiging ervan inroept. Instemming of passiviteit houdt de rechtshandeling dus in stand. |
| Rechterlijke toetsing | Moet ambtshalve door de rechter worden toegepast. Hierom hoef je dus niet te verzoeken. | Alleen op verzoek van een partij. |
| Rechtsgevolg | Rechtshandeling is nooit geldig geweest. | Geldig tot moment van vernietiging; vervolgens met terugwerkende kracht vernietigd. |
| Herstel mogelijk? | Alleen via conversie of partiële nietigheid (art. 3:41–3:42 BW). | Ja, door middel van bevestiging van de rechtshandeling (art. 3:55 BW). |
| Verjaring? | Nee. | Ja, na drie jaar (art. 3:52 BW). |
Verwante onderwerpen
Onlangs heb ik eerdere artikels toegelicht:
- hoe een overeenkomst tot stand komt
- hoe de vernietiging van een overeenkomst werkt
- hoe nietigheid van een overeenkomst werkt.
Conclusie
De verschillen tussen vernietigbaarheid en nietigheid zijn van belang. Al kunnen beide verstrekkende gevolgen hebben, zoals het terugdraaien van grote transacties. Twijfel je of een overeenkomst vernietigbaar of nietig is, of wil je juist voorkomen dat een overeenkomst nietig of vernietigbaar blijkt? Aarzel dan niet om contact op te nemen. Ik help je graag verder!
