Het vernietigen van een overeenkomst is een juridische handeling. Door de vernietiging wordt de overeenkomst geacht nooit te hebben bestaan. De vernietiging van een overeenkomst heeft dus vergaande gevolgen en kan dan ook alleen in specifieke situaties worden toegepast.
Vernietiging van een overeenkomst is niet hetzelfde als de nietigheid van een overeenkomst. Vernietiging ziet namelijk op de situatie waarin een overeenkomst weliswaar tot stand is gekomen, maar er gebreken aan kleven waardoor deze kan worden vernietigd. Nietigheid ziet daarentegen op de situatie waarin een overeenkomst überhaupt niet rechtsgeldig tot stand is gekomen.
Ook is vernietiging iets anders dan ontbinding. Ontbinding heb ik in een eerder artikel uitgebreid toegelicht.
Wanneer kan je een overeenkomst vernietigen?
Er zijn verschillende situaties waarin je een overeenkomst kunt vernietigen. Onderstaand een overzicht van gevallen waarin dat kan:
- Handelingsonbekwaamheid (art. 3:32 BW)
Iedereen is in principe bekwaam tot het verrichten van rechtshandelingen, tenzij de wet anders bepaalt. Zo is een minderjarige bijvoorbeeld handelingsonbekwaam, tenzij deze met toestemming van de wettelijk vertegenwoordiger handelt.
- Geestelijke stoornis (art. 3:34 BW)
Het gaat hier om het geval dat iemand lijdt aan een geestelijke stoornis en deze stoornis van invloed was op het sluiten van de overeenkomst.
- Wilsgebrek
Zoals toegelicht in een eerder artikel, is een overeenkomst vernietigbaar als sprake is van een wilsgebrek. Zo ben je beschermd tegen ongewilde overeenkomsten. De wilsgebreken zijn onder te verdelen in dwaling, bereiding, bedrog, misbruik van omstandigheden.
- Oneerlijke handelspraktijken (artikel 6:193j lid 3 BW):
Als een overeenkomst als gevolg van een oneerlijke handelspraktijk is totstandgekomen, kan deze vernietigd worden. Bijvoorbeeld als een consument is misleid door een bedrijf.
- Niet-nakoming van informatieplichten (artikel 3:40 lid 2 BW):
Als er sprake is van een ernstige schending van essentiële informatieplichten, kan je een overeenkomst (laten) vernietigen. Bijvoorbeeld bij overeenkomsten die op afstand of buiten de verkoopruimte zijn gesloten.
Verjaringstermijn
Het is belangrijk dat de partij die de vernietiging inroept, dit op tijd doet. Hiervoor geldt een termijn van drie jaar vanaf het moment dat de vernietigingsgrond bekend is (art. 3:52 BW). Wanneer de termijn aanvangt, hangt af van de specifieke grond voor vernietiging.
Hoe kan je een overeenkomst vernietigen?
In de wet is geregeld dat een overeenkomst in beginsel zowel buitengerechtelijk als door de rechter kan worden vernietigd. Vaak proberen partijen het eerste buitengerechtelijk, door middel van een brief. Als de wederpartij de buitengerechtelijke vernietiging vervolgens echter betwist, kan je alsnog bij de rechter vernietiging vorderen, of een verklaring voor recht dat de overeenkomst is vernietigd. In enkele gevallen bepaalt de wet dat de vernietiging überhaupt niet buitengerechtelijk kan, zoals bij de vernietiging van rechtspersonenbesluiten (bijvoorbeeld een bv).
Wat zijn de gevolgen van de vernietiging van een overeenkomst?
De vernietiging van een overeenkomst heeft terugwerkende kracht. Dit betekent dat de overeenkomst geacht wordt nooit te hebben bestaan. Eventueel reeds verrichte prestaties moeten ongedaan gemaakt worden (op basis van onverschuldigde betaling). Hiervoor is immers geen grondslag meer. Dit zal ik onderstaand toelichten aan de hand van een voorbeeld.
Voorbeeld
Stel dat je een auto hebt gekocht. Er is sprake dan dus sprake van een koopovereenkomst. Als deze koopovereenkomst wordt vernietigd wegens één van bovenstaande redenen, heb jij in beginsel nog wel de auto in je bezit. Alleen heb jij nu géén recht meer op de auto. Je moet de auto dan teruggeven aan de verkoper en de verkoper moet jou de koopsom terugbetalen.
Gedeeltelijke vernietiging
In plaats van een overeenkomst in zijn geheel te vernietigen, kun je deze in sommige gevallen ook gedeeltelijk vernietigen. Op grond van artikel 6:230 lid 2 BW kan de rechter op verzoek van een van de partijen, in plaats van de overeenkomst volledig te vernietigen, de gevolgen van de overeenkomst ter opheffing van dit nadeel wijzigen. Dit kan een uitkomst zijn als je bijvoorbeeld een huis hebt gekocht als gevolg van een wilsgebrek, maar je alsnog graag in het huis wilt blijven wonen. Dan wil je de koopovereenkomst dus niet geheel vernietigen, want dan zou als gevolg van de ongedaanmakingsverplichting het huis weer eigendom worden van de verkoper. Met de gedeeltelijke vernietiging blijft de woning jouw eigendom, maar wordt de koopprijs van de woning verminderd . Het bedrag van de vermindering van de koopprijs moet de verkoper dan aan jou terug te betalen.
Conclusie
Wil je hierover meer informatie, heb je een geschil over een overeenkomst, of wil je een overeenkomst (laten) vernietigen? Aarzel dan niet om contact op te nemen! Ik kan je hierbij helpen.
